Lijden ratten mee met soortgenoten?

Dat dieren emoties hebben geloof je waarschijnlijk wel: daar zijn bewijzen genoeg voor.

Muizen die kooigenoten pijn zien lijden, blijken zelf  gevoeliger voor pijn te worden omdat ze zich in hun situatie kunnen verplaatsen: empathie.   

Knaagdieren met pijn  hebben bepaalde ‘gezichtsuitdrukkingen’: platte oortjes, kleine oogjes en een dikkere neus. Neurowetenschapper Mogil vermoedde dat soortgenoten die pijn-uitingen ook zien. Cognitie-psycholoog  Nakashima wijdde er een onderzoek aan.  Hij  maakte foto’s van ratten die ontspannen waren en van ratten die door een elektrisch schokje  een pijnlijke grimas trokken en hun lichaam spanden. Hij vervaagde een deel van deze foto’s: van een aantal het kopje, het lichaam of allebei.

Meer dan 100 ratten werden elk apart, tien minuten lang,  neergezet in ruimtes met foto’s. Bij het zien van de ‘pijnlijke’ foto’s liepen ze snel verder, het langst verbleven ze op de plek  waar afbeeldingen van relaxte dieren hingen. Bij de vervaagde beelden hadden  de dieren het hele ‘pijnplaatje’ nodig om pijn te herkennen. Dus niet alleen lijfje of kopje scherp terwijl de rest vaag bleef, maar het hele lichaam van het dier dat pijn leed. Bij ons mensen, werkt dat precies zo, het plaatje moet compleet zijn om de boodschap te begrijpen.

Elkaar helpen. 

Nog een mooi voorbeeld van hoe dieren reageren op de emoties van anderen zien we bij het experiment van Peggy Mason:
Van twee ratten die twee weken bij elkaar zaten werd er één opgesloten in een strak, doorzichtig kooitje, de ander liep er in vrijheid bij. Na ongeveer zes dagen bevrijdde deze rat de ander. Na de bevrijding deelden ze zelfs extra lekker voer met hen zonder alles zelf te houden.
Lege vallen of vallen met een speelgoedrat erin werden zelden geopend.
Alle vrouwelijke diertjes  waren ‘bevrijders’, 30% van de manlijke dieren openden nooit de val voor  hun soortgenoot.

Kritische noten zijn er ook:
-Zou iets anders dan empathie de rat motiveren om zijn  soortgenoot te bevrijden?
-Wil hij simpelweg een eind  maken aan de stress die het geeft om samen te zijn met een opgesloten rat?
-Wat is  de prikkel die het bevrijden inzet? Geuren, hormonen, een bepaald beeld of eventuele alarmroepen?
-Wat doen ratten met een onbekende rat die is opgesloten?
Voldoende vragen voor nieuwe onderzoeken!
Mason stelt dat de resultaten de volgende stap laten zien tussen emotionele betrokkenheid en gedrag dat gevolgen heeft voor een ander individu. Een gestresste rat zal zich niet bewegen (hij ‘bevriest’). Maar als het dier begrijpt dat zijn situatie anders is dan die van de gevangen soortgenoot, onderdrukt hij zijn neiging tot ‘ bevriezen’ en gaat tot actie over. 

Tot slot een  quote van onderzoeker Mogil: ‘We willen graag weten wat onszelf ‘menselijk’ maakt.  Nu dieren óók over empathie blijken te beschikken roept dat feit beklemmende  vragen op over de manier waarop wij met hen omgaan…’ 


Samenvatting geschreven door Veronica Garrelds voor de Tinley Academie