Dat dieren emoties hebben geloof je waarschijnlijk wel: daar zijn bewijzen genoeg voor.

Muizen die kooigenoten pijn zien lijden, blijken zelf  gevoeliger voor pijn te worden omdat ze zich in hun situatie kunnen verplaatsen: empathie.   

Knaagdieren met pijn  hebben bepaalde ‘gezichtsuitdrukkingen’: platte oortjes, kleine oogjes en een dikkere neus. Neurowetenschapper Mogil vermoedde dat soortgenoten die pijn-uitingen ook zien. Cognitie-psycholoog  Nakashima wijdde er een onderzoek aan.  Hij  maakte foto’s van ratten die ontspannen waren en van ratten die door een elektrisch schokje  een pijnlijke grimas trokken en hun lichaam spanden. Hij vervaagde een deel van deze foto’s: van een aantal het kopje, het lichaam of allebei.

Meer dan 100 ratten werden elk apart, tien minuten lang,  neergezet in ruimtes met foto’s. Bij het zien van de ‘pijnlijke’ foto’s liepen ze snel verder, het langst verbleven ze op de plek  waar afbeeldingen van relaxte dieren hingen. Bij de vervaagde beelden hadden  de dieren het hele ‘pijnplaatje’ nodig om pijn te herkennen. Dus niet alleen lijfje of kopje scherp terwijl de rest vaag bleef, maar het hele lichaam van het dier dat pijn leed. Bij ons mensen, werkt dat precies zo, het plaatje moet compleet zijn om de boodschap te begrijpen.

Elkaar helpen. 

Nog een mooi voorbeeld van hoe dieren reageren op de emoties van anderen zien we bij het experiment van Peggy Mason:
Van twee ratten die twee weken bij elkaar zaten werd er één opgesloten in een strak, doorzichtig kooitje, de ander liep er in vrijheid bij. Na ongeveer zes dagen bevrijdde deze rat de ander. Na de bevrijding deelden ze zelfs extra lekker voer met hen zonder alles zelf te houden.
Lege vallen of vallen met een speelgoedrat erin werden zelden geopend.
Alle vrouwelijke diertjes  waren ‘bevrijders’, 30% van de manlijke dieren openden nooit de val voor  hun soortgenoot.

Kritische noten zijn er ook:
-Zou iets anders dan empathie de rat motiveren om zijn  soortgenoot te bevrijden?
-Wil hij simpelweg een eind  maken aan de stress die het geeft om samen te zijn met een opgesloten rat?
-Wat is  de prikkel die het bevrijden inzet? Geuren, hormonen, een bepaald beeld of eventuele alarmroepen?
-Wat doen ratten met een onbekende rat die is opgesloten?
Voldoende vragen voor nieuwe onderzoeken!
Mason stelt dat de resultaten de volgende stap laten zien tussen emotionele betrokkenheid en gedrag dat gevolgen heeft voor een ander individu. Een gestresste rat zal zich niet bewegen (hij ‘bevriest’). Maar als het dier begrijpt dat zijn situatie anders is dan die van de gevangen soortgenoot, onderdrukt hij zijn neiging tot ‘ bevriezen’ en gaat tot actie over. 

Tot slot een  quote van onderzoeker Mogil: ‘We willen graag weten wat onszelf ‘menselijk’ maakt.  Nu dieren óók over empathie blijken te beschikken roept dat feit beklemmende  vragen op over de manier waarop wij met hen omgaan…’ 


Samenvatting geschreven door Veronica Garrelds voor de Tinley Academie

Stel: Je wilt meer weten over het gedrag van je huisdier of paard, maar zodra je naar iets geschikts op zoek gaat kom je erachter dat internet en Facebook vol staan met cursussen, workshops en opleidingen. Het is zó veel dat je aarzelt en je afvraagt welke je nu moet kiezen.




Ga je dan af op de gelikte website, de mooie kleurenfolders, de goedkope aanbieding, het overtuigende marketingpraatje? Als dat je enige criteria zijn is de kans groot dat je niet de feitenkennis krijgt waar je naar op zoek bent. Maar hoe weet je nu of die leuke cursusaanbieder echt weet waar hij het over heeft? En hoe kom je erachter of aan de door jou gekozen opleiding vakbekwame docenten les geven?

Er zijn algemene, controleerbare feiten die meer zekerheid geven over de kwaliteit van onderwijs, logistiek en inhoudelijk gezien.

• Het merendeel van de docenten is  aantoonbaar vakbekwaam, niet alleen door ruimschoots opgedane praktijkervaring, maar vooral ook door een relevant diploma. Dus wordt bijvoorbeeld ethologie door een gedragsbioloog gegeven en leerprincipes door een psycholoog. 
  
• Tenzij  de docent (zoals bij lager onderwijs) een diploma heeft waaruit blijkt dat hij in alle onderwezen vakkenbekwaam is horen bij een cursus van een aantal dagen niet één maar meerdere docenten les te geven. Dat verkleint het risico op éénzijdige informatie en het voorkomt goeroe praktijken en/of vriendjespolitiek. 
  
• Een goed instituut geeft les over feiten, geeft daarbij zoveel mogelijk de kennisbronnen weer en dringt de studenten geen methodes op. Het laat jou met de aangereikte feitenkennis je eigen mening vormen. 
  
• Natuurlijk kan een docent een eigen mening hebben over bepaalde zaken, maar dat moet hij dan wel duidelijk en eerlijk kenbaar maken. Hij mag niet zijn mening presenteren als feitenkennis. 
  
• Je hebt de kans voorafgaand aan een opleiding te weten waar je naar toe werkt, bijvoorbeeld door publicatie van eindtermen, roosters of andere documenten die jou inzicht geven in het einddoel van je studie. 
  
• Alle regels, voorwaarden en gegevens over docenten, leslocaties, studie-eisen enz. horen op een voor iedereen toegankelijke plek (bijvoorbeeld een website) vóór aanvang van de cursus of studie aanwezig te zijn. Controleer of een onafhankelijke instantie zicht houdt op de onderwijsinstelling en vergeet niet de ‘kleine lettertjes’ zorgvuldig te lezen!
  
• Een laatste, advies: je kunt het instituut natuurlijk naar referenties vragen of je informeert bij anderen studenten hoe zij het onderwijs (hebben) ervaren
  

Debbie Rijnders